Nini kitatokea baadaye? Hatua za kuchagua Naibu Rais mpya
Utawala wa aliyekuwa Naibu Rais Rigathi Gachagua kwa siku 766 ulikwama baada ya Bunge la Seneti kuidhinisha kuondolewa kwake madarakani.
Wakati usiku wa manane wa Alhamisi, Oktoba 17, ilipotimia, Seneti ilikuwa tayari imepiga kura katika kila moja ya misingi 11 katika hoja ya kumshtaki.
Sababu tano zilipokea taa hiyo ya kijani, na kupita kiwango kinachohitaji theluthi mbili ya maseneta kuidhinisha angalau moja ya mashtaka dhidi ya afisa wa serikali.
Kura iliyofuatwa na kutangazwa kwa uamuzi huo katika gazeti la serikali iliashiria hatua ya kihistoria ya Naibu Rais aliyeketi kwa mara ya kwanza kushtakiwa.
Kwa hali ilivyo, afisi ya Naibu Rais imesalia wazi huku wakosoaji wakitupa matarajio kadhaa ya kupaa hadi afisi ya pili kwa juu.
Cha kufurahisha ni kwamba Bunge lilikuwa limerekebisha kalenda yake na kufanya kikao maalum siku ya Ijumaa kushughulikia ‘mambo mazito’, kuashiria kwamba kifo kilikuwa tayari kwa mtu wa mlimani.
Nini kitatokea baadaye?
Kwa mujibu wa Kifungu cha 150 (1) (b) cha Katiba, afisi ya DP inaweza kutangazwa kuwa wazi kwa kushtakiwa ikiwa mtu huyo anakiuka mojawapo ya sababu tatu; utovu wa nidhamu uliokithiri, ukiukaji mkubwa wa Katiba na kutenda uhalifu chini ya sheria ya kitaifa au kimataifa.
Ndani ya siku 14 baada ya afisi hiyo kutangazwa kuwa wazi, Rais William Ruto anatarajiwa kutuma mtu aliyeteuliwa katika Bunge la Kitaifa.
Ni sharti mteule atimize sifa za Naibu Rais kama ilivyobainishwa na Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka (IEBC).
Baadhi ya mahitaji haya ni pamoja na kwamba mteule lazima awe raia wa Kenya wa kuzaliwa, lazima asiwe na deni la utii kwa taifa la kigeni, mwenye shahada kutoka chuo kikuu kinachotambulika na lazima atimize matakwa ya kimaadili chini ya Sheria ya Uongozi na Uadilifu.
Mteule pia awe mtu mwenye akili timamu, hapaswi kuhukumiwa kifungo cha angalau miezi sita, awe hajakiuka Sura ya Sita ya Katiba au ameondolewa madarakani.
Kisha Bunge litahitajika kumpigia kura mteule ndani ya siku 60 baada ya kuipokea.
Baada ya kuidhinishwa, mteule huteuliwa rasmi na rais kuwa naibu wake. Katiba haitoi muda lakini inatarajiwa kutokea mara tu baada ya kuidhinishwa na Bunge.
Kulingana na Kifungu cha 149 (8) naibu wa rais atachukuliwa tu kuwa amehudumu kwa muhula kamili ikiwa atashika wadhifa huo kwa zaidi ya miaka miwili na nusu.
Kwa Gachagua, sasa anapoteza marupurupu ya kustaafu yanayotolewa na Naibu Marais kwa kushindwa kufikia muhula kamili.
